Альжанова Эльмира Умирбековна
«Қызылорда облысының денсаулық сақтау басқармасының
«№ 6 қалалық емханасы» ШЖҚ КМК акушері
Жатырдан тыс жүктілік (эктопиялық жүктілік) – ұрықтанған жұмыртқа жасушасының жатыр қуысына емес, басқа жерде, көбінесе жатыр түтікшесінде дамуы. Бұл медициналық тұрғыдан өте қауіпті жағдай, өйткені ол ананың денсаулығына үлкен қатер төндіруі мүмкін.
Жатырдан тыс жүктіліктің бірнеше негізгі себептері бар:
- Жатыр түтікшелерінің бітелуі немесе зақымдануы – жыныстық жолмен берілетін инфекциялар, қабыну процестері немесе хирургиялық араласулар нәтижесінде пайда болуы мүмкін.
- Гормоналды өзгерістер – гормоналды теңгерімсіздік ұрықтанған жұмыртқаның дұрыс орналасуына кедергі келтіруі мүмкін.
- Анатомиялық ақаулар – жатыр мен түтікшелердің дамуындағы туа біткен немесе жүре пайда болған ауытқулар жүктіліктің дұрыс дамуына әсер етуі мүмкін.
- Бедеулікті емдеу – экстракорпоралдық ұрықтандыру (ЭКҰ) процедуралары кейде жатырдан тыс жүктіліктің қаупін арттырады.
- Алдыңғы жатырдан тыс жүктілік – мұндай анамнезі бар әйелдерде эктопиялық жүктіліктің қайта болу ықтималдығы жоғары.
Жатырдан тыс жүктіліктің белгілері
Бұл патологияның алғашқы белгілері қалыпты жүктілікке ұқсас болуы мүмкін, сондықтан әйелдер оны бірден байқай қоймайды. Негізгі белгілерге мыналар жатады:
- Кешігіп келген етеккір (менструация)
- Іштің төменгі бөлігінде бір жақты ауырсыну
- Қынаптан қан кету (аз мөлшерде немесе тұрақты)
- Әлсіздік, бас айналу, есінен тану
- Иықтың ауыруы (егер ішкі қан кету басталса, диафрагма тітіркенуі мүмкін)
Асқынулар. Жатырдан тыс жүктілік уақтылы анықталмаса, төмендегі асқынулар болуы мүмкін:
- Жатыр түтігінің жарылуы – ішкі қан кетуге әкеліп, өмірге қауіп төндіреді.
- Қан кету – ауыр қан жоғалту анемияға және басқа да қауіпті жағдайларға алып келуі мүмкін.
- Бедеулік – түтікшелердің зақымдануы болашақта қалыпты жүктілікке кедергі келтіруі мүмкін.
Диагностика. Жатырдан тыс жүктілікті ерте анықтау өте маңызды. Диагностикалық әдістерге мыналар жатады:
- Қандағы хориондық гонадотропин (ХГТ) деңгейін анықтау – бұл гормонның деңгейі қалыпты жүктілікке қарағанда төмен болуы мүмкін.
- Ультрадыбыстық зерттеу (УДЗ) – трансвагиналды УДЗ көмегімен эмбрионның орналасуын анықтауға болады.
- Лапароскопия – бұл хирургиялық әдіс арқылы диагнозды нақтылау және қажет болған жағдайда емдеу мүмкін.
Емдеу жолдары. Жатырдан тыс жүктілікті емдеудің екі негізгі әдісі бар:
- Дәрілік терапия – метотрексат сияқты препараттар ұрықтанған жұмыртқаның өсуін тоқтатып, оны ағзадан шығаруға көмектеседі.
- Хирургиялық ем – егер дәрі-дәрмек көмектеспесе немесе қан кету қаупі жоғары болса, лапароскопия немесе ашық хирургиялық араласу жасалады.
Алдын алу шаралары. Жатырдан тыс жүктіліктің алдын алу үшін төмендегі шараларды орындау ұсынылады:
- Жыныстық жолмен берілетін инфекциялардың алдын алу (қорғаныс құралдарын пайдалану, тұрақты серіктес болуы)
- Гинекологиялық ауруларды уақытында емдеу
- Бедеулікті емдеуде дәрігердің ұсыныстарын сақтау
- Тұрақты медициналық тексерулерден өту
Қорытынды. Жатырдан тыс жүктілік – әйелдер денсаулығына үлкен қауіп төндіретін патологиялық жағдай. Ерте диагностика мен уақытылы ем бұл жағдайдың асқынуын болдырмауға көмектеседі. Егер сізде жоғарыда аталған белгілер байқалса, дереу дәрігерге қаралу маңызды.
