Алихан Қаныбек,
Жаңақорған аудандық сотының
жетекші маманы
Қазақстан әрбір үшінші неке дерлік ажырасумен аяқталады.Ортақ меншікті бөлу қаншалықты қажет екенін болжау оңай пәтерлер егер ерлі-зайыптылардың біреуі болса Енді жылжымайтын мүлікті классикалық бөлуден басқа, ерлі-зайыптылар үлестерді және үлестерді бөлумен айналысады сотта.
Жылжымайтын мүлікті бөлуді неке бұзылғанан кейін де, некеде тұрған кезде де ерікті түрде жүзеге асырылады.
Сонымен бірге, сот мүліктің көп бөлігін күйеуіне немесе әйеліне қалдырылуы әбден мүмкін-бұл балалардың кіммен тұратына байланысты.
«Неке және ерлі-зайыптылық туралы» 32-бабының 1-тармағына сәйкес ерлі-зайыптылар мүлкінің заңды тәртібі, егер Кодекстің 33-тармағына сәйкес олардың ортақ бірлескен меншігі болып табылады. Некеде жиналған мүлік ортақ болып табылады, алайда ерлі-зайыптылардың әрқайсысы жеке мүлікке ие болуы мүмкін.
Ажырасу кезінде ортақ мүлікте егер мүлікті бөлу орын алса, үлестерді бөледі.Кодекстің 38-бабына сәйкес ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкін бөлуде және осы мүліктігі үлестерді анықтауда ерлі –зайыптылардың әрқайсының үлесі егер, олардың арасында шартта басқаша көзделмесе тең деп саналады.Жалпы мүлікті ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкінің үлесі мүлікті бөлуде анықталады және үнемі тең деп есептеледі.(1/2 немесе 50 %) егер :
- неке шартында өзгесі көзделмесе ;
- олардың мүлікті бөлу туралы шартында өзгесі көзделмесе ;
- сот осы үлесті өзгеше анықтамаса.
Кодекстің 38-бабына сәйкес сот кәмелетке толмаған балалардың пайдасына ортақ мүліктегі үлестер теңдігіне ерлі зайыптылардың бірінің мүддесіне сүйне отырып, егер екінші жұбайы негізсіз себептер бойынша кіріс алмаған болса немесе ерлі зайыптының клісімінсіз отбасы мүдделеріне залал келтіруге жұмсалған кезде бас тарта алады. Бірінші кезекте бұл алькогольдік және есірткілік тәуелділігі бар адамдарға қатысты егер бұл сотта дәлелденсе, оларға ортақ мүліктің өз үлесі тиісті болады.Бұл ретте нормативтік –құқықтық актілерде сіз осы мәселелер бойынша белгілі бір нормаларды таба алмайсыз, жағдайларды сот жеке қарайды.
Ортақ мүлікті үлестердің бөлінбейтін болжайды.Ортақ мүліктен жекенің айырмашылығы оның бір адамға толығымен тиістілігімен ерекшеленеді және сәйкесінше некені бұзуда бөліне алмайды.
«Неке (ерлі -зайыптылық) және отбасы туралы « Кодекстің 18-бабына сәйкес жалпы мүлікті бөлуге қатысты даулар сот тәртібінде қаралады.
Мүлікті бөлуге өтініш жауапкердің (яғни, мүліктік талаптар қойылатын ерлі-зайыптының бірінің) тұрғылықты жері бойынша сотқа беріледі.Мүлікті бөлуге сотқа өтінішті бергенде ерлі зайыптылар мүліктік шағымдарды болуын немесе жоқтығын көрсетеді.
Мүлікті бөлуге өтінішті өтінішпен бірге болады, бастысы ұзаққа созбау керек, себебі талап ету мерзімі шектеулі –атап айтқанда 3 жыл, осы уақыт ішінде мүлікті бөлу туралы талапты сот қарайды.
